Nowe przepisy o kontroli trzeźwości. Nie ominą B2B

Już wkrótce wejdą w życie nowe prawo, stwarzające możliwość prewencyjnego badania pracowników na obecność alkoholu oraz środków odurzających. Pracodawców i działy HR czeka teraz sporo pracy, aby dopracować swoje przepisy wewnętrzne do nowego prawa. 

Czy pracodawca mógł do tej pory kontrolować trzeźwość w pracy?

Temat badania trzeźwości pracowników od kilku lat wywołuje spore kontrowersje. Choć obowiązek zachowania trzeźwości w pracy jest oczywisty i należy do podstawowych obowiązków pracowniczych, to uprawnienie pracodawców do kontrolowania pracowników pod tym kątem już takie oczywiste nie było. 

Zgodnie z obecnymi przepisami, pracodawca może przetwarzać informację o obecności w organizmie pracownika alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, jedynie za zgodą wyrażoną z inicjatywy tego pracownika. Pracownicy często odmawiali wyrażenia takiej zgody, a pracodawcy mogli jedynie wezwać na policję, która często przyjeżdżała na miejsce dopiero po kilku godzinach. W efekcie, nawet jeśli pracownik stawił się w pracy nietrzeźwy, to po przyjeździe na miejsce policji uzyskiwał negatywny wynik testu. 

Nowe przepisy mają to zmienić i dać pracodawcom prawo do samodzielnego kontrolowania trzeźwości pracowników i przetwarzania danych osobowych związanych z wynikami badań. Nowością będzie również możliwość badania pracowników na obecność w ich organizmach środków odurzających działających podobnie do alkoholu jak np. narkotyki lub dopalacze.

Jak wprowadzić w firmie kontrolę trzeźwości?

Dzięki nowym przepisom, każdy pracodawca będzie mógł wprowadzić kontrole trzeźwości, jeśli będzie to konieczne dla zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Czyli w zasadzie w każdym przypadku.

Zasady kontroli trzeźwości powinny być określone w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu. Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca powinien określić tam m.in.:

• fakt wprowadzenia kontroli trzeźwości,
• grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości,
• sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości,
• rodzaj urządzenia wykorzystywanego do przeprowadzania kontroli trzeźwości,
• czas i częstotliwość przeprowadzania kontroli trzeźwości.

W jaki sposób przeprowadzić kontrolę?

Kontrola trzeźwości będzie mogła zostać przeprowadzona przez pracodawców wyłącznie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, czyli popularnego alkomatu. Alkomat powinien posiadać ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie w laboratorium akredytowanym przez Polskie Centrum Akredytacji. Korzystanie wyłączenie ze sprawdzonych i certyfikowanych urządzeń jest niezwykle ważne, ponieważ to pracodawca będzie musiał udowodnić winę pracownika, jeśli wyciągnie wobec niego konsekwencje służbowe, w tym w szczególności, jeśli z tego powodu zwolni pracownika.

Kontrola trzeźwości nie będzie mogła naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, a sposób przeprowadzania takiej kontroli nie będzie mógł mieć charakteru dyskryminacyjnego. Oznacza to, że pracodawcy będą musieli zadbać o komfort psychiczny badanych osób oraz dołożyć staranności, aby wybór do badania poszczególnych osób lub grup pracowników nie był tendencyjny lub dyskryminujący.

Co zrobić z nietrzeźwym pracownikiem?

Krótko mówiąc — odesłać do domu. Pracodawca powinien nie dopuścić do pracy pracownika, który znajdzie się:

1. w stanie po użyciu alkoholu (od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza);
2. w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza);
3. w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu (np. narkotyki, dopalacze itd.).

Pracodawca będzie mógł również nie dopuścić do pracy pracownika, który nie poddał się badaniu, jeśli podejmie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.

Co grozi pracownikowi za „wykroczenia alkoholowe” 

Pracownik stawiający się do pracy nietrzeźwy lub spożywają alkohol w czasie pracy, może zostać pociągnięty przez pracodawcę do odpowiedzialności porządkowej. Oznacza to, że pracodawca może nałożyć na niego karę upomnienia, nagany lub karę pieniężną. Pracownikowi grozi również kara grzywny lub aresztu, jeśli pracodawca zgłosi sprawę na policję.

Stawienie się w pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu w określonych sytuacjach może stanowić również podstawę do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika. 

Co z narkotykami i dopalaczami?

Nowe przepisy dają pracodawcom nie tylko narzędzie do walki z alkoholem, ale również ze środkami działającymi podobnie do alkoholu, jak np. narkotyki i dopalacze. Zgodnie z projektem rozporządzenia, Pracodawca będzie mógł wśród pracowników przeprowadzić testy na obecność: opioidów, amfetaminy i jej analogów, kokainy, tetrahydrokanabinoli (marihuana i jej pochodne), benzodiazepinów. 

Badanie trzeźwości a RODO

Pracodawcy będą mogli przetwarzać informacje o dacie, godzinie i minucie badania oraz wyniku tego badania, przez okres roku od jego przeprowadzenia. Jeśli wynik badania będzie stanowić dowód w postępowaniu sądowym, okres przechowywania danych przedłuży się do jego prawomocnego zakończenia. 

Informacje o badaniu będą przechowywane w aktach osobowych pracownika. Po upływie przedstawionych okresów przechowywania, informacje wskazujące na stan nietrzeźwości albo stan po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu będą podlegały usunięciu. 

Kontrola trzeźwości nie ominie B2B

Co ciekawe, nowe przepisy mają umożliwić nie tylko kontrolę trzeźwości pracowników, ale również zleceniobiorców i innych osób na umowach cywilnoprawnych, w tym B2B Takie osoby powinny mieć zapewnioną taką samą ochronę jak osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy. W ich przypadku pracodawcy będą stosować nowe przepisy odpowiednio. 

Nowe przepisy o badaniu trzeźwości wejdą w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw, czyli najprawdopodobniej w połowie lutego.

O ekspercie

Michał Jagodziński jest radcą prawnym w KPPW Legal & Tax i specjalistą w zakresie prawa pracy. Na co dzień pomaga przedsiębiorcom i działom HR w przygotowaniu niezbędnych procedur, regulaminów i umów oraz wspiera ich w niełatwych zmaganiach z prawem pracy. Michał prowadzi również szkolenia dla działów HR i pracodawców w zakresie pracy zdalnej i innych zmian w kodeksie pracy.

Już w środę 22 lutego o godzinie 11:00 razem z radcą prawnym Michałem Jagodzińskim rozpocznie się webinar, podczas którego wraz z Michałem Jagodzińskim odpowiemy na pytania:

• Jak postępować w razie wypadku przy pracy zdalnej?
• Jakie dokumenty będzie musiał przygotować pracodawca?
• Czy nowe przepisy obejmą osoby na B2B?
• Czy pracodawca sprawdzi trzeźwość podczas pracy zdalnej?
• Jakie nowe prawa będzie miał pracownik zdalny?

Szczegóły na LinkedIn. Zapraszamy do udziału!